Prawa człowieka

Problemy i konflikty praw człowieka

"Jeśli zniszczymy prawa człowieka i reguły prawne w odpowiedzi na terroryzm, oni już wygrali" Joichi Ito

Czym jest problem praw człowieka? Z definicji może być on rozumiany jako jakakolwiek działalność, która w jakikolwiek sposób narusza godność, integralność i równość istot ludzkich. I co w sytuacji, kiedy jedno z praw wydaje się być "wyżej" niż inne? Które z nich? Jak rozwiązać sytuację, kiedy jedno z praw ogranicza inne, kiedy powstaje konflikt praw?

Konflikty praw są czasem wyjaśniane na przykładzie tragedii Titanica. Kiedy statek tonął, w tym rejonie znajdowały się też inne jednostki. Jednak nie interweniowały one, dopóki statek nie zatonął całkowicie. Dopiero następnie uratowali tych, którzy zostali na powierzchni wody (tylko Kate Winslet przeżyła, Leonardo di Caprio poszedł na dno kilka minut wcześniej). Chociaż wydaje się to naprawdę cyniczne, to był oczywisty konflikt praw tych, którzy byli na statkach w pobliżu oraz tych z tonącego Titanica. Jeśli zdecydowaliby się interweniować wcześniej, życie pasażerów na innych łodziach byłoby wysoce zagrożone. Na podstawie tego przykładu nieco oderwanego od naszej rzeczywistości, poszukaj osobliwych przykładów w bliższych Tobie sytuacjach.

Kwarantanna SARS

Na początku nowego milenium, zespół ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej (znany z angielskiego skrótu jako SARS), rozprzestrzenił się głównie z terytorium Chin do wielu innych krajów na świecie. Odpowiedzialne instytucje zareagowały, wprowadzając szeroką kwarantannę, która miała na celu powstrzymanie przemieszczania się ludzi, aby móc kontrolować rozprzestrzenianie się infekcji. Jest to przykład konfliktu praw - konfliktu między wolnością tych, którzy mieli kontakt z zakażonymi SARS oraz między zdrowiem publicznym i bezpieczeństwem ogółu (co zawiera w sobie także prawo do życia i zdrowia innych). W rezultacie prawa tej pierwszej grupy zostały wtedy ograniczone.

Równość płciowa vs. tradycyjne kultury

Jednym z najzwyklejszych przykładów konfliktu praw lub dylematem związanym z specyficznością kultur oraz powszechnością praw człowieka jest konflikt między prawami kobiet oraz prawami wynikającymi ze specyficzności kultury. Jako najbardziej oczywiste przykłady takich sytuacji, możemy wspomnieć takie kwestie jak aranżowane małżeństwa, obrzezanie kobiet, a także inne sprawy dotyczące równość płciową i sprawiedliwe traktowanie kobiet i dziewcząt. Według niektórych, prawa wynikające z tradycyjnych punktów widzenia powinny być nadrzędne, jakkolwiek jest mocno kwestionowane, czy te kwestie rzeczywiście powinny dominować nad powszechnością praw człowieka. Nie powinniśmy także zapominać, że to się tyczy także naszych społeczeństw, gdzie kobiety wciąż są postrzegane jako wychowujące dzieci, a mężczyźni jako żywiciele rodziny. Kobiety generalnie otrzymują niższe wynagrodzenia za taką samą pracę oraz są widziane jako niezdolne do objęcia wyższych stanowisk kierowniczych ze względu na swoją kobiecość.

Jak wspomnieliśmy, często podejmowane są wysiłki, by ograniczyć powszechność praw człowieka w poszczególnych krajach, nawet w ONZ. To symptomatyczne, że te pomysły są proponowane głównie przez mężczyzn reprezentujących te kraje. Faktycznie zazwyczaj w reprezentacji nie ma żadnych kobiet. Z drugiej strony są też niektóre kraje, które są pionierami na tym polu i starają się wysunąć równość płci na czoło interesu społecznego. UE należy do najbardziej zaawansowanych w tej kwestii na świecie, prawdopodobnie najbardziej zaawansowane są kraje skandynawskie.

Prawa kryminalistów vs. prawa ogółu

Zagraniczni kryminaliści, którzy zostali zatrzymani w innym kraju niż w ojczyźnie na dłuższy czas, mogą zostać deportowani do swoich krajów. Jednakże w niektórych przypadkach ci zagraniczni kryminaliści mogą otrzymać prawo pobytu w kraju, gdzie zostali aresztowani, jeśli deportacja naruszałaby ich prawa człowieka. Na przykład jeśli byliby oni zagrożeni możliwością tortur lub wyroku śmierci w ich kraju. To spowodowałoby konflikt między prawami kryminalistów oraz prawami społeczeństwa kraju, w którym zostali oni uwięzieni.

Jako inny przykład, możemy wspomnieć zagrożenie terroryzmem vs. ograniczenie pewnych wolności w ramach jego zwalczania lub nawet atak militarny w celu ochrony praw człowieka pewnych obywateli, np. mniejszości, jak było w Serbii w roku 1999, kiedy NATO zbombardowało kraj, żeby pomóc lokalnym Albańczykom lub w Libii w w roku 2011, kiedy NATO zbombardowało w celu ochrony praw człowieka oponentów Al-Kaddafiego (przynajmniej tak to było oficjalnie tłumaczone).

A jakie jest rozwiązanie? Zdecydowanie trudno powiedzieć. Definicja praw człowieka, ich konflikty oraz dylematy z nimi związane wciąż są żywo dyskutowane. Jednakże można powiedzieć, że najbardziej oczywiste kwestie jak prawa dzieci lub zagadnienie niewolnictwa zostały powszechnie zrozumiane i zaakceptowane. Mimo to inne kwestie, takie jak kara śmierci lub prawa związane z równością płci, są wciąż pod znakiem zapytania, chociaż praca nad nimi wciąż postępuje.

Pytania do przemyślenia

• Zastanów się nad pozycją kobiet i mężczyzn w Twoim otoczeniu. Zapytaj także innych ludzi, porozmawiaj na ten temat.