Zmiany klimatyczne

Ten moduł zajmuje się przyczynami zmian klimatycznych, ich objawami oraz konsekwencjami dla natury i ludzi

Pytania otwarte

Słowo „klimat” pochodzi z języka greckiego. Jakie było jego pierwotne znaczenie?
Poprawna odpowiedź: Nachylenie
Pierwotne znaczenie słowa „klima” to „nachylenie”. Słońce ma największy wpływ na klimat. Kąt padania promieni słonecznych na powierzchnię Ziemi zależy od stopnia szerokości geograficznej. Im dalej od równika, tym ostrzejszy jest ten kąt i tym mniej ciepła przypada na jednostkę powierzchni. Ponieważ kąt padania promieni słonecznych jest kluczowy dla klimatu, od niego właśnie pochodzi nazwa tego zjawiska.
Źródła
Omphalius, Ruth/ Azakli, Monika (2008): Klimawandel. Würzburg: Arena Verlag GmbH
http://www.sunline.pl/slonce-parametry-swiatla.html
Prądy oceaniczne mają silny wpływ na nasz klimat. Które wydarzenie/zjawisko jest dowodem na niesamowitą moc prądów wód oceanicznych?
Poprawna odpowiedź: Wrak statku
W 1992 roku, podczas gwałtownej burzy na środkowym Pacyfiku, statek towarowy stracił część swojego ładunku. Kiedy kontenery rozbiły się o powierzchnię wody, tysiące znajdujących się w nich plastikowych części rozproszyło się po całej Ziemi dzięki działaniu prądów oceanicznych. Dopiero wtedy ludzie zdali sobie sprawę z siły i zasięgu prądów oceanicznych.
Źródła
Omphalius, Ruth/ Azakli, Monika (2008): Klimawandel. Würzburg: Arena Verlag GmbH
Jakie zjawisko otrzymało nazwę „El Niño“ (dziecko Chrystusa)?
Poprawna odpowiedź: Słabnięcie wiejących ze wschodu pasatów
El Niño jest anomalią klimatyczną spowodowaną słabnięciem wiejących ze wschodu pasatów. Wszystko zaczyna się u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej, gdzie przestają wiać wschodnie ciepłe wiatry, zwane pasatami. Powoduje to zahamowanie zjawiska "upwellingu", czyli pompowania się zimnych wód z dna oceanu ku górze. Zmienia to kierunek przepływu prądów morskich, które przemieszczają się z Oceanii ku Ameryce Południowej. Potem następuje efekt domina. Jedne masy powietrza wpływają na drugie, w związku z czym pogoda przez cały sezon zaczyna się zmieniać na całym świecie. Powoduje to intensywne, często katastrofalne opady w Andach, przy jednoczesnym hamowaniu opadów nad Azją południowo-wschodnią i północną Australią, gdzie często występują susze. Podnosi się także temperatura powietrza, co powoduje topnienie wiecznych śniegów i zanikanie lodowców zapewniających dopływ wody do rzek w ciągu całego roku. To peruwiańscy rybacy nadali temu zjawisku nazwę „El Niño”, bo występuje ono zazwyczaj w okolicy Świąt Bożego Narodzenia.
Źródła
http://pl.wikipedia.org/wiki/El_Ni%C3%B1o
http://pogoda.wp.pl/kat,1034985,title,Nadciaga-El-Nino-2014-Jak-odczuje-to-Polska,wid,16457810,wiadomosc.html?ticaid=11297d&_ticrsn=3
Omphalius, Ruth/ Azakli, Monika (2008): Klimawandel. Würzburg: Arena Verlag GmbH
Obok dwutlenku węgla, jednym z najważniejszych gazów cieplarnianych jest metan. Kto lub co emituje najwięcej metanu do atmosfery?
Poprawna odpowiedź: Bydło
W wyniku procesów trawiennych bydła produkowane są ogromne ilości metanu, który ma bardzo szkodliwy wpływ na klimat. 1,4 miliarda krów żyjących na Ziemi produkuje ponad 80 milionów ton metanu rocznie.
Źródła
Omphalius, Ruth/ Azakli, Monika (2008): Klimawandel. Würzburg: Arena Verlag GmbH
Ruch samochodowy jest odpowiedzialny za blisko 80% gazów cieplarnianych emitowanych w obszarze transportu. Do 2050 roku liczba samochodów na świecie…
Poprawna odpowiedź: ...potroi się
Obecnie w Europie na 1000 osób przypada 500 prywatnych samochodów. Na 1000 obywateli Chin przypada tylko 40 aut, ale ich liczba gwałtownie wzrasta. Co czwarty samochód sprzedawany na świecie trafia na rynek chiński
Źródła
Immel, Karl-Albrecht/ Tränkle, Klaus (2011): Aktenzeichen Armut. Globalisierung in Texten und Grafiken. Wuppertal: Peter Hammer Verlag
Ile razy więcej dwutlenku węgla emituje jazda samochodem ciężarowym w porównaniu z pociągiem?
Poprawna odpowiedź: 27 razy więcej
Transport ciężarówką produkuje 27 razy więcej dwutlenku węgla niż jazda pociągiem.
Źródła
Rainer, Gerhard (2012): Klimawerkstatt 1. Aktionsideen und kreative Vorlagen, Wien: Klimabündnis Österreich
Jedna lodówka produkuje średnio około 100 kg dwutlenku węgla w skali roku. Ile kilogramów CO2 jest emitowanych do atmosfery podczas podróży samolotem z Monachium do Nowego Jorku w przeliczeniu na jednego pasażera?
Poprawna odpowiedź: 4200 kg
Dokładnie 4240 kg dwutlenku węgla w przeliczeniu na jednego pasażera trafia do atmosfery podczas lotu z Monachium do Nowego Jorku. To o 120 kg gazów cieplarnianych więcej niż roczny, niezagrażający środowisku limit emisji przypadający na każdego mieszkańca Ziemi. Dla porównania roczne emisje samochodu średniej wielkości, który przejechał w tym okresie 12 000 km, to około 2000 kg.
Źródła
Carstensen, Regina/ Hoffer, Michael (2007): Einfach das Klima verändern. 50 kleine Ideen mit großer Wirkung. München: Pendo Verlag.
Czym jest „Nomad 7“?
Poprawna odpowiedź: Miniaturowy panel solarny
Nomad 7 to przenośny kolektor słoneczny o wymiarach 43x23 cm, który umożliwia ładowanie urządzeń elektronicznych przez port USB.
Jak zmieniła się powierzchnia lodowa Arktyki od lat 70. ubiegłego stulecia?
Poprawna odpowiedź: Skurczyła się o 1/3
Pokrywa lodowa Arktyki skurczyła się o 1/3 od lat 70-tych XX wieku. Naukowcy przewidują, że klimat Arktyki będzie się ocieplał w znacznie szybszym tempie niż w pozostałych miejscach globu. Konsekwencjami tego zjawiska są m.in. podniesienie się poziomu wód oceanicznych, a także zagrożenie dla populacji niedźwiedzi polarnych.
Źródła
Carstensen, Regina/ Hoffer, Michael (2007): Einfach das Klima verändern. 50 kleine Ideen mit großer Wirkung. München: Pendo Verlag.
Nawet odpady emitują dwutlenek węgla. Każda tona spalonych śmieci przekłada się na emisję jednej tony CO2 do atmosfery. Ile odpadów produkuje statystyczny obywatel Unii Europejskiej w ciągu jednego roku?
Poprawna odpowiedź: 500 kg
Obywatel UE produkuje średnio 500 kg odpadów rocznie.
Źródła
Carstensen, Regina/ Hoffer, Michael (2007): Einfach das Klima verändern. 50 kleine Ideen mit großer Wirkung. Munich: Pendo Verlag.
Obecność dwutlenku węgla w atmosferze jest główną przyczyną zjawiska zmian klimatycznych. Co by się stało, gdyby w atmosferze nie było w ogóle CO2?
Poprawna odpowiedź: Średnia temperatura na Ziemi obniżyłaby się o 30°C
M.in. ze względu na obecność dwutlenku węgla w atmosferze, zatrzymuje ona promieniowanie słoneczne niczym szyby szklarni. Słońce ogrzewa ziemię, a powstałe w ten sposób ciepło - w postaci promieniowania podczerwonego – trafiłoby z powrotem do przestrzeni kosmicznej, gdyby nie obecność gazów cieplarnianych w atmosferze. Gazy te (przede wszystkim CO2) pochłaniają promieniowanie podczerwone i częściowo kierują je znów ku ziemi, powodując dalsze nagrzewanie jej powierzchni. Gdyby atmosfera ziemska była całkowicie pozbawiona dwutlenku węgla, średnia temperatura naszej planety obniżyłaby się o 30°C. Dwutlenek węgla może być produkowany w sposób naturalny, np. podczas erupcji wulkanicznych. Jednak rosnąca emisja tego gazu przez ludzi sprawia, że nasz klimat jeszcze bardziej się ociepla.
Źródła
Omphalius, Ruth/ Azakli, Monika (2008): Klimawandel. Würzburg: Arena Verlag GmbH
Ile stopni Celsjusza wynosiła średnia temperatura na Ziemi na przestrzeni ostatnich 10 000 lat?
Poprawna odpowiedź: 14°C
Przez ostatnie 10 000 lat średnia temperatura na naszej planecie wynosiła około 14°C.
Źródła
Omphalius, Ruth/ Azakli, Monika (2008): Klimawandel. Würzburg: Arena Verlag GmbH
Które wydarzenie historyczne spowodowało gwałtowny wzrost produkcji dwutlenku węgla przez ludzi?
Poprawna odpowiedź: Rewolucja przemysłowa
Industrializacja, której początki sięgają XIX wieku, wymagała ogromnego zużycie paliw kopalnych, m.in. węgla, ropy naftowej oraz gazu ziemnego. Ich spalanie przełożyło się na gwałtowny wzrost poziomu emisji CO2 do atmosfery.
Źródła
Omphalius, Ruth/ Azakli, Monika (2008):Klimawandel. Würzburg: Arena Verlag Gmb
Który film poświęcony tematyce zmian klimatycznych został nagrodzony Oskarem?
Poprawna odpowiedź: „Niewygodna prawda”
Film dokumentalny „Niewygodna prawda” (ang. „An Inconvenient Truth”) autorstwa Davisa Guggenheima i byłego prezydenta USA Al Gore’a zdobył Oskara w 2007 roku.