Klimata ŝanĝo

La malnovgreka vorto “klíma” origine signifas “deklivo”. Unu el la plej gravaj aferoj, kiuj influas klimaton, estas suno. Depende de tio, ĉu ĝi estas pli proksima al polusoj aŭ al ekvatoro, sunlumo trafas la grundon laŭ diversaj anguloj. Ju pli kruta estas la angulo, des pli varma estas la regiono. Ĉar tiu angulo estas plej grava, la fenomeno estis nomita laŭ ĝi.

1992, kargoŝipo perdis parton de siaj varoj dum forta ŝtormo meze de Pacifiko. Kiam la konteneroj defalis de la ŝipo kaj disrompiĝis, plurmil plastaj bestetoj disfalis en la oceanon. Sen propra energifonto, ili estis transportataj de oceanaj fluoj tra la mondo. Ĝis tiam, homoj severe subtaksis la forton kaj distancon de oceanaj fluoj.

El Niño estas nekutima klimata fenomeno, ankaŭ nomata klimata nenormalaĵo. Ĝi estas termino por foresto de ekvatoraj ventoj, kiuj kutime blovas de oriento al okcidento. Tiu fenomeno okazas laŭ variaj cikloj kaj povas havi terurajn konsekvencojn. Ĉar akvo kaj vento ne moviĝas, neniu malvarma, nutraĵ-riĉa akvo iras al la bordo de Sudafriko ekzemple, do fiŝoj devas serĉi manĝaĵon aliloke en la oceano, kaj tio malutilas al fiŝindustrio. Aldone, varmiĝo de marakvo kondukas al pli fortaj pluvoj, dum Indonezio kaj aliaj partoj de Azio suferas pro sekeco kaŭzata de foresto de musono. La termino “El Niño” estis elpensita de peruaj fiŝkaptistoj, ĉar ĝi ĉiam okazas tuj antaŭ Kristnasko.

La digesta sistemo de brutaro produktas grandan kvanton da metano, kiu havas malutilan efikon por klimato. Ĉar estas 1,4 miliardoj da brutoj en la mondo, ĉiujare estas produktataj pli ol 80 milionoj da tunoj da metano.

Nun en Eŭropo estas 500 privataj aŭtoj por 1000 loĝantoj. En Ĉinio estas 40 por 1000 loĝantoj. Sed la nombro da aŭto en Ĉinio rapide kreskas. Nun ĉiu kvara aŭto estas vendata en Ĉinio.

Transporto per kamiono produktas 27-oble pli da CO₂ ol transporto per trajno.

Precize 4240 kg da CO₂ estas produktataj por ĉiu vojaĝanto de unu flugo de Munkeno al Nov-Jorko. Tio estas je 120 kg pli ol unu persono povus emisii dum unu jaro por esti medi-respekta. Kompare kun tio, la jara emisio de mezgranda aŭto, kiu veturas 12 000 km, estas ĉirkaŭ 2 000 kg.

Nomad 7 estas 43×23-centimetra portebla sunkolektilo, kiu ŝargas elektronikaĵojn per USB-kablo.

La arktika glacitavolo malkreskis je triono post la 1970-aj jaroj. Esploristoj supozas, ke la klimato en arktiko varmiĝos pli rapide en estonteco ol en aliaj regionoj de la mondo. Ligitaj kun tio estas altiĝo de marnivelo kaj detruado de vivejo de polusaj ursoj.

Averaĝe, EU-ano produktas 500 kg da rubo ĉiujare.

Karbona duoksido parte malhelpas al sunradioj trafantaj Teron eliri al spaco. CO₂ funkcias kiel kovrilo metita sur la grundon por konservi ĝin varma. Se karbona duoksido nature forestus, la averaĝa temperaturo de Tero malaltiĝus je proksimume 30 celsiaj gradoj. Karbona duoksido ankaŭ ekestas nature, eksemple per vulkanaj erupcioj en la atmosferon, sed la kromaj CO₂-emisioj kaŭzataj de homoj signifas, ke Tero pli varmiĝas.

Dum la lastaj 10 000 jaroj, la averaĝa temperaturo sur Tero estis 14 °C.

Kun la komenco de industriiĝo en la 19-a jarcento, multege da fosilia bruligaĵo kiel karbo kaj, poste, nafto kaj gaso estis konsumitaj, kaj tio ellasis grandajn kvantojn da CO₂ dum brulado.

La dokumentfilmo “Malagrabla vero” de Davis Guggenheim, kune kun la iama usona vicprezidanto Al Gore, gajnis en 2007 Oscar-premion.