Krytyczne myślenie

Zabawy z językiem

Manipulatorzy często używają mętnych słów, wprowadzających w błąd eufemizmów lub języka uprzedzeń.

• Mętne, dwuznaczne lub puste słowa i zdania pozwalają na więcej możliwych interpretacji. Mogą przez to odwracać uwagę od ważnych części informacji. Są szeroko stosowane w polityce, reklamie i w PR.

  Przykłady mętnych, dwuznacznych słów

  Dwuznaczne słowa: "Kurczak jest przygotowany na obiad."
  Wyjaśnienie: Ten kurczak może jest przygotowany na swoje ziarno podczas obiadu.
  

  Dwuznaczne słowa: "Pewnego ranka zastrzeliłem słonia w mojej piżamie. Nigdy się nie dowiem, jak znalazł się w mojej piżamie." (Groucho Marx)

  Mętne, puste słowa: „Ludzie zasługują na pewność.” kampania wyborcza partii politycznej.
  Wyjaśnienie: to zdanie nie mówi nic o tym, jak jego autor chce dać tę pewność, mówi tylko coś, co ludzie oczywiście chcą usłyszeć, bez żadnej konretnej przesłanki.

  Mętne, puste słowa: "Moi podwładni monitorują sytuację bardzo dokładnie i mogę zadeklarować, że moim obowiązkiem jest dokonywanie pomiarów, które mogą gwarantować, że sytuacja zostanie rozwiązana sprawiedliwie dla wszystkich zaangażowanych."
  Wyjaśnienie: Mimo faktu, że autor stwierdzenia mówi, że jego obowiązkiem jest dokonywanie jakichś pomiarów, nie powiedział on czy rzeczywiście dokona tych pomiarów.

  

  Mówisz, że protestujesz, a ja się z Tobą całkowicie zgadzam
• Mylące eufemizmy są używane, aby ukryć istotę informacji, w celu pokazania złych rzeczy w lepszym świetle lub nie pokazania ich wcale. Często są one używane w polityce, żeby złagodzić lub bagatelizować rzeczywistość.
  
  

  Przykłady - kilka mylących eufemizmów i ich "tłumaczenie"

  

  powstanie przeciw władzy = opór

  dodatkowe szkody = cywile zabici podczas operacji militarnych

  strajk uprzedzający =niesprowokowany atak

  wejście strategicznego inwestora = prywatyzacja

  on jest puszysty = on jest gruby

  wpływ na zmianę reżimu = atak na inny kraj, aby ustanowić tam rządy sprzyjające atakującemu

• Język uprzedzeń jest stosowany, aby nakłonić nas do czegoś przez silne, stronnicze sformułowania, a nie przez argument jako taki.

  Przykłady języka uprzedzeń

  "Istnieją jacyś niewalczący muzułmanie, którzy mają wartości, z którymi mógłbym się zgodzić."
  wyjaśnienie: Zdanie “Istnieją jacyś niewojujacy muzułmanie” zawiera w sobie uprzedzenie. Stara się przekonać odbiorców, że muzułmanie są właśnie wojujący i generalnie wyznają wartości, z którymi się nie zgadzamy. To nieprawda, w istocie muzułmanie cierpią więcej z powodu przemocy "ich własnych" wojowników niż ludzie w innych częściach świata, a nasze wartości na całym świecie są dość podobne.

  "Chu-Tii - szkolny kolega z Chin - jest, jak to zwykle u nich bywa, doskonały z matematyki."
  wyjaśnienie: Stwierdzenie zawiera stereotyp o Chińczykach, którzy są świetni z matematyki. A tak naprawdę wcale nie wszyscy Chińczycy są w tym tacy dobrzy.

  "Joseph jest świetną sekretarką, mimo że jest mężczyzną."
  wyjaśnienie: Idea, że sekretarka jest tylko "kobiecym" zawodem jest uprzedzeniem. Nie ma powodu, dla którego tej samej pracy sekretarza na podobnym poziomie jakości nie mógłby wykonywać mężczyzna.

Pytania do przemyślenia

• Czy pamiętasz, kiedy spotkałeś się z językiem uprzedzeń? Czy jest w Twoim kraju jakaś społeczność, w stosunku do której też jest on często używany? Czy Ty też go używasz?