Krytyczne myślenie
Ten moduł pokazuje, jak myśleć krytycznie, żeby znaleźć ukryte konteksty oraz czytać między wierszami
Podstawowe terminy - Wprowadzenie
"[Idea, że Słońce stoi w tym samym miejscu] jest głupia i absurdalna w filozofii... tak samo jak idea, że Ziemia porusza się wokół niego..." Z raportu śledczego na temat heretyckich idei Galileusza
W tej sekcji przejdziemy przez zestaw podstawowych terminów formułujących to, co nazywamy krytycznym myśleniem, terminów takich jak fakt, dowód, hipoteza, założenie lub opinia. Aby pokazać je bardziej wyraziście, zaczniemy od historii Galileusza, którego legenda jest wspaniałym przykładem braku krytycznego myślenia jako takiego.
Wielu z nas myśli, że ludzie w przeszłości myśleli, że Ziemia jest płaska. Mimo że to nieprawda, możemy posłużyć się tym przekonaniem jako przykładem. Skoro tak, załóżmy, że ludzie naprawdę tak myśleli, wyobraźmy sobie, że Ziemia była uważana za płaskie miejsce, z którego krawędzi spada woda, że ludzie wierzyli, że żyją w świecie-dysku i nie mieli żadnego wyobrażenia na temat świata-kuli. Mieli wiele faktów i dowodów na poparcie ich punktu widzenia. Jeśli Ziemia byłaby kulą, przecież wszyscy by z niej spadli w otchłań, czyż nie?
Świat jako dysk według ilustracji z publikacji popularno-naukowej Atmosphere - Popular meteorology, drzeworyt, Flammarion, 1888, pokolorowana przez Hugona Heikenwaeldera, 1998.
Jak powiedzieliśmy, istniało wiele dowodów pokazujących, że ziemia jest płaska. Dlaczego statki wypływały za Słupy Heraklesa (według niektórych uczonych obecnie Cieśnina Gibraltarska), zmieniając kurs z powrotem na Morze Śródziemne bez żadnego ruchu ze strony sternika? Ponieważ to był koniec świata i znajdowali się tam bogowie, którzy chronili statki przed spadnięciem w dół do Tartaru. A co z tymi marynarzami, którzy popłynęli dalej na zachód? Po prostu spadli w dół, co innego mogło się stać?
Mówienie o przeciwieństwie - że Ziemia jest okrągła i obraca się wokół Słońca było, zgodnie z powszechną wówczas wiarą, niebezpieczne w tamtych czasach. Ale czy oficjalne przekonanie było "faktem"? Czy inkwizycja oparła swoje przekonania na obserwacji rzeczywistości czy zaadaptowała rzeczywistość do swoich potrzeb, a każdy inny punkt widzenia uważała za absurd "...bo tak i kropka"? Co było faktami lub hipotezami?