Społeczeństwo obywatelskie

Za murem berlińskim

Społeczeństwo obywatelskie powstaje kiedy jednostki i grupy zaczynają kwestionować granice dopuszczalnego zachowania — na przykład, przez przemawianie otwarcie przeciwko reżimowi lub stawianie rządzącym pytań w odpowiedzi na społeczne potrzeby — tak zaczyna formować się społeczeństwo obywatelskie.

Dobrze znany dysydent w dawnej Czechosłowacji, Václav Havel, późniejszy prezydent postkomunistycznej Czechosłowacji i następnie Republiki Czeskiej. Autorytarne reżimy często używają więzienia, żeby poradzić sobie ze społeczeństwem obywatelskim. Wielu dysydentów zostało więźniami politycznymi tylko ze względu na swoje poglądy.

We wschodniej Europie dysydenci tacy jak Václav Havel reprezentowali sferę społecznych stowarzyszeń zastraszanych przez państwa zdominowane przez reżim komunistyczny we wschodniej Europie. Odmówiono im ich praw. Jako dysydenci byli wpisani na listę, którzy są przeciwko reżimowi jako "renegaci" lub "separatyści". Od 1970 roku termin był używany także w stosunku do opozycyjnych artystów i intelektualistów. Byli oni pozbawieni prawa do wolności słowa, prawa do wolnego zrzeszania się, prawa do pracy lub nawet prawa do podróżowania za granicę. Te prawa były ograniczone i w praktyce niedostępne, tak jak są one dostępne dla obywateli tej części świata obecnie. Z tego powodu życie społeczeństwa obywatelskiego jest w tych krajach w bardzo wczesnej fazie rozwoju.