Kritika pensado
Ĉi tiu temo montras al vi, kiel pensi kritike, trovi kaŝitajn kuntekstojn kaj legi inter linioj
Ekzerco
Trovu la terminojn, kiuj kongruas kun la klarigoj.
estas informo, kiun ni povas kontroli kaj subteni per pruvoj. ke Tero estas sfera kaj rondiras ĉirkaŭ la Suno estas kontrolata per observoj kaj fizikaj kalkuloj, kiuj pruvas ĝian verecon.
Ĝusta respondo: Fakto; Fakto
Sed en historio oni povas trovi ekzemplojn, ke homoj konsideras ankaŭ nekontrolitajn informojn, ofte kontraŭ fiziko kaj rekta observado, nur ĉar tio kongruas kun ilia filozofio. Sed tia sinteno tute kontraŭas kritikan pensadon.
Ĝusta respondo: Fakto
Kiel ni povas konsideri ankaŭ informojn, kiuj ne baziĝas sur pruvoj, sed socio interkonsentis pri ili. Ekzemple, estas , ke unu centimetro estas 10 milimetroj, ke unu horo estas 60 minutoj aŭ ke Bratislava estas la ĉefurbo de Slovakio.
Ĝusta respondo: Fakto; Fakto
estas aserto, kiu povas esti vera aŭ malvera. estas tio, kion oni konsideras verŝajna. Ekzemple, se ĉiuj viaj kolegoj en via oficejo aŭskultas Vivaldi, vi povus vidi, ke ĉiuj laborantoj en via kompanio aŭskultas lin. Sed, ĝis vi ne demandis ĉiun personon kaj kontrolis vian n, vi ne povas konsideri tion fakto. Vi ne povas diri, ke ĝi estas vera.
Ĝusta respondo: Supozo; Supozo; Supozo
similas al aserto. Ĝi estas science bazita, sed ne definitive pruvita supozo. Oni povas renkonti jn sufiĉe ofte en la universitata mondo. Ekzemple, se studento skribas tezon, li devos unue klarigi sian {sound3}n, siajn klarigojn de iuj fenomenoj, kaj poste devus pruvi aŭ malpruvi ĝin.
Ĝusta respondo: Hipotezo; Hipotezo; Hipotezo
estas aserto, kiun oni konsideras vera. Ĝi dependas de nia vidpunkto, gusto aŭ persona sperto. Ĉiu persono rigardas la mondon en malsama maniero, tial ekzistas diversaj j pri la sama afero. Se vi, ekzemple, diras, ke flavo estas bela koloro, tio estas via ; via amiko povas ŝati tute aliajn kolorojn.
Ĝusta respondo: Opinio; Opinio; Opinio
povas havi diversajn formojn:
persona prefero pri tio, kion ĉiu el ni pli ŝatas
juĝo pri tio, kion oni konsideras (mal)ĝusta aŭ (mal)bona
konsilo pri tio, kion aliaj faru aŭ ne faru (“vi ne devus renkontiĝi kun ŝi”, “vi bezonas aĉeti novan komputilon”)
ĝeneraligo: opinio pri ĝenerala vero, kiu ne baziĝas ne sur kialo aŭ racio, kaj tre ofte devenas de antaŭjuĝoj kaj stereotipoj (“Ĉiuj homoj en Afriko malsatas”, “Ciganoj ne volas labori”)
persona prefero pri tio, kion ĉiu el ni pli ŝatas
juĝo pri tio, kion oni konsideras (mal)ĝusta aŭ (mal)bona
konsilo pri tio, kion aliaj faru aŭ ne faru (“vi ne devus renkontiĝi kun ŝi”, “vi bezonas aĉeti novan komputilon”)
ĝeneraligo: opinio pri ĝenerala vero, kiu ne baziĝas ne sur kialo aŭ racio, kaj tre ofte devenas de antaŭjuĝoj kaj stereotipoj (“Ĉiuj homoj en Afriko malsatas”, “Ciganoj ne volas labori”)
Ĝusta respondo: Opinio
ne nepre esprimas nur personan guston, ofte ĝi spegulas antaŭjuĝojn. La celo de kritika pensado estas forigi antaŭjuĝojn.
Ĝusta respondo: Opinio
estas frazo aŭ aro de frazoj, asertoj aŭ supozoj. La celo de estas klarigi, konvinki aŭ rezoni. Ĝi enhavas premisojn kaj unu konkludon; la konkludo baziĝas sur la premisoj. Ĝusta argumento baziĝas sur logiko; ĝi devus baziĝi sur faktoj kaj konduki al ĝusta juĝo.
Ĝusta respondo: Argumento; Argumento; Argumento
povas pravigi kelkajn kredojn, sed ne konfuzu ĝin kun simple aserto.
Ĝusta respondo: Argumento
enhavas objektivan informon, sed ne provas konvinki. La frazo “Plej multaj landoj en Afriko estas malpli evoluintaj ol en Eŭropo” estas . Se ĝi estus argumento, ĝi estus ekzemple “Plej multaj landoj en Afriko estas malpli evoluintaj ol en Eŭropo, ĉar EU pagigas doganon pri iliaj produktoj. Pro tio pluraj afrikaj produktoj estas pli kostaj ol la eŭropaj.”
Ĝusta respondo: Aserto; Aserto
estas aserto, kiu klarigas la n de argumento. estas aserto bazita sur , kiu rezonas logike. Se oni volas atingi ĝustan , necesas labori per ĝusta kaj kontrolita .
Ĝusta respondo: Premisoj; Konkludo; Konkludo; Premisoj; Konkludo; Premisoj
En ĉiu diskuto estas grave konscii, ĉu oni prezentas faktojn, supozojn aŭ opiniojn, kaj ankaŭ scii, kiel oni formas argumentojn kaj el kio ili konsistas.